Anne ve babaların çocuklarıyla iletişim sorunları yaşadığı dönem, genellikle çocuklarının ergenlik dönemleri olduğunu söyleyebilirim. Anne ve babalar ergenlik dönemindeki çocuklarının kendilerini anlamadıklarını, söylediklerini dinlemediklerinden yakınırlar. Hatta bazen çocukların kendi sözlerini dinlemesi için, çocuğun sevdiği ve sözünü dinlediği kişileri arabuluculuk yapmalarını isterler.

Anne-baba ve çocuk arasında en fazla yaşanan sorun, anlaşılamama sorunudur. Bu da çocukla olan yanlış iletişimden kaynaklanmaktadır.

Çocukla doğru bir iletişiminiz yoksa; çocuğa karşı ön yargılar, gereksiz ve yararsız eleştiriler, kişisel sorunlar anne ya da babanın iletmek istediği düşüncelere engel oluşturur. Bu durumda söylenmek istenen şeyle söylenen şey arasında fark oluşur. Bu fark karşılıklı konuşmanın sonucunu da etkiler. “ailem beni hiç anlamıyor, benim söylediklerimi dinlemiyor bile” gibi söylemler, çocukların anne ve babalarıyla bir konu hakkında konuştuklarında akıllarından geçirdikleri düşünceler olur. Bu da çocukların söylemek istediklerini söylemekten vazgeçmelerini sağlar. Tabi ki anne ve babalar da çocuklarının onları dinlemediğini anlamadığını akıllarından geçirebilirler.

Eğer etkili iletişim kurallarını bilir ve uygularsak, o zaman çocuk ve ebeveynler arasında olumsuz sonuçlar, sorunlar yaşamak daha azalacaktır. Çocuğa iletilmek istenen mesajı doğru iletmek etkili iletişimin temel amacıdır.

Etkili iletişim için şunları uygulamak önemlidir:

1. Konuşmanın amacını belirlemek önemlidir: Çocukla konuşacağınız konu önemli ise konuşmaya başlamadan önce konuşmanın amacını belirleyin. Neden onunla oturup konuşuyorsunuz? Bu konuşmanın amacı nedir? Çocuğa söyleyeceğiniz sözlerin ona ne gibi yararı olacaktır? Çoğu zaman anne ve baba çocuğunu koruma içgüdüsüyle çocuğa, yararı olmayan birçok konuşma gerçekleştirir. Çocuk da bir süre sonra bu konuşmaları geneller ve önemsizleştirir. Dolayısıyla çocuk, anne ve babasının önemli olan konuşmalarında önemsiz olduğunu düşündüğü konuşmalarla aynı düşünür. Bu da anne ve baba için olumsuz sonuçlar doğurur. Konuşmaya önceden yapılan ön hazırlık çocukla yapılacak konuşmanın önemli mi önemsiz mi olduğunu ortaya çıkarır. Eğer çok ciddi bir konu üzerine konuşulacaksa çocuğa önce bunu belirtmek önemlidir. Bu belirtme çocuğun dikkatini çekmeye yardımcı olacaktır.
2. Ses tonu ve beden dili önemlidir: Mimikler, el ve kol hareketleri beden dilini oluşturur. Sesin hızlı ya da yavaş, sert ya da yumuşak, yüksek ya da alçak çıkması ses tonunu belirler. Özellikle çocuğunuzla konuşurken bu iki unsura dikkat etmeniz gerekir. Önemli bir konuda çocuğunuzla konuşacaksanız, sevgi ve şefkat göstererek yumuşak, sevecen ve ılımlı ses tonu, sakin ve gülümseyen bir beden dili kullanmalısınız. Eğer bu iki önemli unsura dikkat etmezseniz çocuğun savunma bayraklarını açmasına neden olursunuz.
3. Çocuk için önemli olan kelimeleri bularak yüreğine dokunun: Çocukla konuşurken onun yüreğine seslenen kelimeler kullanmak önemlidir. Özellikle çocuğu derinden etkileyen kelimeleri bulun ve söyleyin. Şayet bu kelimeleri bulup kullanırsanız hem onun duygularını anladığınızı hissettirirsiniz hem de onun yüreğine dokunup, harekete geçmesini sağlarsınız.
4. Çocukla konuşurken anlaşılır bir dil kullanın: Çocuğun anlayabileceği bir dil kullanmak önemlidir. Kelimelerinizi uzatmayın, anlaşılır ve net cümleler kurun. Emir kipleri kullanmayın. Çocukların kelime haznesine uygun kelimeler seçerek, konudan sapmayı önleyerek anlaşılır bir dille konuşun.
5. Çocuğun duygularını anlamak önemlidir: Çocuğun konuşma esnasında anne ve babasına iletmek istediğinin anlaşıldığını anlaması ve duygularının anne ve babası tarafından anlaşılması onun açısından değer verildiğini hissettiği bir durumdur. Çocuk için anlaşıldığını, daha da önemlisi ne hissettiğini bilen birisiyle konuşuyor olması çocuğu mutlu eder. Sizin söylediklerinizi algısı açık ve kabul edebilir bir şekilde dinleyecektir. Ayrıca çocuğun duygularını anlarsanız, yani empati kurarsanız, siz de neyi nasıl söyleyeceğinize önem verirsiniz. Kırıcı, yıkıcı davranış ve söylemlerden uzaklaşırsınız. Önemli olan ne söylediğinizden çok nasıl söylediğinizdir. Çünkü söylediğiniz şeyin karşınızdaki kişide oluşturduğu anlamı belirleyen faktör sözü nasıl söylediğinizdir. Çocuğu gerçekten anlamalı ve anladığını ona hissettirmek etkili iletişimde önemlidir.
6. Üstün ve baskıcı taraf olmayın: Eğer yukarıda yazdığım maddeleri iyi şekilde uygulayamadıysanız konuşma bir süre sonra inatlaşmaya dönüşür. Ardından benim söylediğim doğru ve haklılık gerçekleri ortaya konarak karşılıklı atışmalar başlar. Sonunda konuşma öyle bir duruma döner ki “senin dediğin değil, benim dediğim olacak çünkü ben öyle istiyorum, çünkü ben senin annen/babanım” mücadelesi başlar. Karşılıklı konuşmada özellikle de çocuk ergen döneminde ise çok dikkat edilmesi gerekir. Çocukla olan bu üstünlük (güçlü) konuşması çocuğun asiliğini ortaya çıkartır ve çocuğun söylenen davranışın aksini yapma ihtimali çok yüksek olacaktır. Önemli olan sağlıklı iletişim için baskıcı ve üstün tutumdan uzak durmaktır. Çocuğa verilmek istenen mesajdan uzaklaşmadan, konuşmayı başka duruma götürmeden sevgi sözcükleriyle ve anlayışlı söylenen sözlerle etkili bir iletişim kurmak en doğrusudur.

Sevgili anne ve babalar çocuğunuzla etkili iletişim sağlıklı aile ilişkileri için önem teşkil eden bir unsurdur. İletişim becerilerinizi en iyi şekilde kullanabilmeniz dileğimle.